Gelişimde Bilişsel Önyargı: Gerçek Ortamlarda Nasıl Ortaya Çıkıyor?

Bugün içinde yaşadığımız dünya, toplu veri toplama ve işleme üzerine kuruludur. Zamanın bir noktasında şirketler, yeterince büyük bir veri kümesi ve doğru kullanımla müşterileri hakkında inanılmaz derecede değerli içgörüler bulabileceklerini ve potansiyel olarak bunlardan yararlanabileceklerini keşfettiler. Günlük yaşamlarında modern teknolojilere bağımlı olan bizler için, yaptığımız neredeyse her şey bir şekilde izleniyor ve ölçülüyor gibi geliyor. Artık her yerden gelen çok büyük bir veri kaynağımız var. Günün sonunda, tüm bu bilgiler tek bir işleme noktasında, beynimizde son bulmalıdır. Bilgi dünyası hızla büyüyor ve insan beyni buna uyum sağlamak ve onunla birlikte büyümek için elinden gelen her şeyi yapıyor ama ancak bu kadarını yapabiliyor.

Bilişsel önyargılar nelerdir?

Bilişsel önyargıları girin; SimplyPsychology'den Ruhl (2021), bilişsel önyargıları "hafıza, dikkat ve diğer zihinsel hatalarla ilgili sorunlardan kaynaklanan bilinçsiz düşünme hataları" olarak tanımlar. Bunun "beynimizin içinde yaşadığımız inanılmaz derecede karmaşık dünyayı basitleştirme çabalarının bir sonucu" olduğunu açıklıyor. Başka bir deyişle, bize sürekli olarak yeni bilgiler sunulurken, beyinlerimiz, bunların hepsinin bir anlam ifade etmesine yardımcı olacak varsayımlarda bulunarak - bazıları yanlış olan - bunları verimli bir şekilde işlemeye çalışır.

Bilişsel önyargılar yazılım mühendisliğinde nasıl ortaya çıkıyor?

Bunu yazılım mühendisliği bağlamına alırsak, teknoloji üstel bir hızla ilerlerken, mühendislerin üzerine inşa ettikleri sistemleri sürdürebilmeleri ve güncelleyebilmeleri için hızlı bir şekilde öğrenmeleri gerekiyor. Üretken bir tempoyu sürdürmek için varsayımlarda bulunmak kaçınılmaz hale gelir çünkü herhangi bir şeyi kesin olarak bilmek zaman alır ve bu da sınırlıdır. Bu nedenle, hangi varsayımların yapıldığını belirleyebilmek ve dikkatlice değerlendirebilmek bir mühendisin işinin bir parçası haline gelir. Bu genellikle çözüm tasarım sürecinde yapılır ve başarısız sonuçlar için olası maliyetlerin analizi ile birlikte yapılır. Bununla birlikte, bu şekilde yapılan varsayımlar ile bilişsel önyargılardan kaynaklanan varsayımlar arasındaki fark, birinin bilinçli, diğerinin bilinçsiz olmasıdır. Dolayısıyla ikincisini önlemek için onun varlığından haberdar olmamız gerekir.

Bir mühendis olarak, kişinin kendi bilişsel önyargılarını belirleyebilmesi, maliyetli hataların önlenmesine yardımcı olabileceği için çok güçlü olabilir. Ancak, bu becerinin nasıl geliştirileceğini bilmek, mühendislikten çok psikolojiye bağlı olduğu için doğal olarak gelmeyebilir. Neyse ki, bu alanda önemli miktarda araştırma yapılmıştır ve halka açıktır. Kuruluşlar, hatalardan kaçınılabilmesi için mühendislerin izlemesi gereken faydalı geliştirme uygulamalarını tasarlamak ve uygulamak için bu bilgileri kullanabilir.

Chattopadhyay ve ark. (2020), iş deneyimleri 1 ila 23 yıl arasında değişen bir girişimden geliştiricilerle A Tale from the Trenches: Cognitive Biases and Software Development adlı bir çalışma yürüttü. Bu, geliştiricilerin düşüncelerini yüksek sesle dile getirirken ve ifade ederken günlük iş görevlerini yerine getirmelerini gözlemlemeyi içeriyordu; bir geliştirici arkadaşı yerine sessiz bir araştırmacı dışında, esasen bir çift programlama alıştırması. Araştırmacılar, 10 farklı geliştiriciyi gözlemledikten sonra, aşağıdaki tabloda görülebileceği gibi, bilişsel önyargı kategorilerinin bir listesini ve bunların sonucunda meydana gelen örnek hataları derlediler.

Bir kısır döngüyü bozmak için önyargıyı anlamak

Bir geliştirici olarak kendi deneyimlerimde bu hataların bazılarını kesinlikle fark ettim. Biri bana bilişsel önyargıların ne olduğunu öğrenmeden önce neden bu hataları yaptığımı sorsa, muhtemelen "çünkü bunu yapmanın doğru yolu olduğunu düşündüm" derdim. Bilinçsiz davranış söz konusu olduğunda, bunun nereden geldiğini ve hatta var olduğunu anlamak bile zordur. Şu anda masum ve zararsız gibi görünse de zamanla bu hatalar kötü alışkanlıklar oluştuğundan ve kırılması zorlaştığından ciddi olumsuz etkilere yol açabilir. Kontrol edilmediğinde, sisteme artan sayıda hata eklenir ve kaynaklar, potansiyel olarak yanlış bir şekilde de bu hataları düzeltmek için tüketilir - bir kısır döngü.

Sessiz bir araştırmacı gibi dışarıdan bir bakış açısına sahip olmak, bu davranışları tespit etmeyi çok daha kolaylaştırır. Gözlemcinin bu davranışların var olduğunu bilmesi ve görüldüğünde bunları belirtmesine izin verilmesi daha da faydalıdır. Bu hatalar nihayetinde işi etkilediğinden, hızlı üretimin bu etkilerini anlamak organizasyona kalmıştır. Bu anlayış, uygun prosedürlerin ve eğitimin uygulanmasına yapılan yatırımı haklı gösterebilir. Sadece yazılım geliştirmede bilişsel önyargıların nasıl ortaya çıktığına odaklanmış olsam da, bunların diğer departmanlarda da nasıl ortaya çıkabileceği tahmin edilebilir. Esasen işinde üretken olmak isteyen herkes bilişsel önyargıları anlamaktan yararlanabilir.

Kariyerinizi bunun gibi takım kültürleri içinde ilerletmekle ilgileniyor musunuz? Yeni fırsatlardan ilk siz haberdar olmak için aşağıdaki açık pozisyonlarımıza göz atın.